Báo cáo Đánh giá ăn tiêu công Việt Nam vừa được Ngân hàng Thế giới (WB) ban bố sáng 3/10 nêu lên nhiều quan ngại trước khuynh hướng nợ công đang tăng nhanh của Việt Nam do chính sách tài khóa nới lỏng những năm qua.
Theo WB, nợ công (nợ Chính phủ, nợ nước ngoài và nợ chính quyền địa phương) tăng từ 51,7% năm 2010 lên 61% năm 2015. Trong đó, nợ Chính phủ chiếm 49,2%, nợ Chính phủ bảo lãnh chiếm 10,9% và nợ chính quyền địa phương khoảng 0,9%. Nếu không tính nợ bảo lãnh và vay nợ nội bộ, nợ trực tiếp Chính phủ khoảng 43,3% GDP năm 2015.
Vấn đề đáng lo ngại, theo WB, Việt Nam là 1 trong số đất nước có tỷ lệ nợ trên GDP tăng nhanh nhất, khoảng 10% trong 5 năm qua. Nếu khuynh hướng này vẫn tiếp diễn, Việt Nam sẽ phải đối mặt với những quan ngại hiểm nguy về vững bền tài khóa”, WB cảnh báo.
 |
|
Trong 5 năm tỷ lệ nợ công trên GDP của Việt Nam tăng gần 10%. |
Trước khuynh hướng nợ công tăng nhanh, cơ cấu vay nợ cũng đang dần đổi thay khi tỷ lệ vay nước ngoài giảm dần, thay vào đó là tỷ lệ vay trong nước từ mức 45% năm 2010 lên 55,4% sau đó 5 năm. Tuy nhiên kế bên cải thiện cơ cấu vay, sức ép huy động để đảo nợ vẫn còn lớn, khoảng 50% nợ trong nước Việt Nam sẽ đáo hạn trong 3 năm tới. WB cho rằng, đây sẽ là sức ép rất lớn trong điều kiện các nhà đầu tư tham dự thị phần trái phiếu Chính phủ còn giảm thiểu như hiện tại.
 |
|
Tỷ lệ nợ công của Việt Nam 5 năm qua theo báo cáo của WB. |
Báo cáo của WB cũng chỉ ra, tuy nợ công vẫn nằm trong ngưỡng cho phép, nhưng hiện đang phải đối mặt với nhiều rủi ro lớn. Nếu mức bội chi khoảng 5,6% GDP trong công đoạn 2011 – 2015, vẫn được duy trì thì tỷ lệ nợ công sẽ vượt trần cho phép (65% GDP) những năm tới, nhắc cả khi tăng trưởng GDP duy trì ở mức cao và giá bán huy động vẫn còn khá thuận lợi như hiện tại. Mặt khác, dư địa ngân sách đang càng ngày càng mỏng, làm nợ công có thể tăng trưởng thành mất vững bền ngay cả trước những cú sốc nhẹ của nền kinh tế, thị phần. Vì thế, báo cáo WB cho rằng, đồng thời việc duy trì dư địa ngân sách thì Chính phủ Việt Nam cũng cần tính tới những rủi ro để “chống chọi” trước những cú sốc giả thiết có.
“Chính phủ cấp thiết lập cơ chế để xác định và phân tách 1 cách có bộ máy những rủi ro tài khóa liên đới đến trách nhiệm nợ ngăn ngừa. Ưu tiên chính lúc này là phải triển khai các quy định để tạo điều kiện cho Chính phủ giám định bản tính hiệu quả tiêu dùng nguồn lực công, phân tách các trách nhiệm ngăn ngừa tiềm ẩn.
Ngoài các giải pháp đồng bộ nhằm giảm bội chi ngân sách, Chính phủ Việt Nam cũng cần tăng cường kỹ năng kỹ sảo điều hành nợ công bằng cách củng cố danh mục nợ và tăng trưởng thị phần nợ trong nước trên hạ tầng phổ biến hóa thị phần sơ cấp, thứ cấp và màng lưới nhà đầu tư, nhà sản xuất hỗ trợ thị phần…”, WB khuyến cáo.
Trong bản tin nợ công số 5 được Bộ Tài chính ban bố cuối tháng trước, nợ công Việt Nam đã vượt 2 triệu tỷ đồng (94,3 tỷ USD), tương đương 61%GDP.
Trong khi nợ trong nước có khuynh hướng tăng nhanh, từ 20,4 tỷ USD lên 54,6 tỷ USD thì mức tăng nợ nước ngoài chậm hơn, từ 32,3 tỷ USD lên mức 39,6 tỷ vào cuối 2015. Cũng trong năm 2015, tổng số tiền trả nợ của Chính phủ gấp 2,5 lần so với 2011, tương đương 13,3 tỷ USD (khoảng 288.000 tỷ đồng). Tỷ lệ nợ của Chính phủ so với thu ngân sách 4 năm từ 2011 đến 2015 cũng liên tục tăng, từ 162% lên hơn 206%.
Xét về số tuyệt đối, chiến lược nợ nước ngoài của đất nước (nợ nước ngoài của Chính phủ và đơn vị) vẫn tăng, vượt 80,8 tỷ USD (xấp xỉ 1,75 triệu tỷ đồng) trong khoảng thời kì này.
Anh Minh
