Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) vừa thông báo “Báo cáo kinh tế Việt Nam Quý III” với 1 đôi quan ngại về chính sách. Cơ quan này cho rằng, tình hình kinh tế quý vừa rồi tiếp diễn diễn tả những vấn đề về cấu trúc dài hạn của nền kinh tế.
Trong đó, do thiếu động lực thông minh, biện pháp tăng trưởng thường chú trọng vào nhân tố ngắn hạn, thỉnh thoảng đi kèm với mệnh lệnh hành chính, nhằm đạt được chỉ tiêu tạm.
Vì sự thông minh bao giờ cũng đi kèm với sự phá hủy kỹ thuật cũ và những cấu trúc liên đới, lực cản từ sự chống đối của hàng ngũ lợi ích có nguy cơ bị thiệt thòi rất cao. VEPR đưa ra ví dụ điển hình là áp lực gia tăng từ các nhà sản xuất taxi truyền thống đối với nền móng kỹ thuật mới như Uber, Grab.
“Việc các chính quyền địa phương ứng xử mang tính ngăn cản đối với sự lớn mạnh của các kỹ thuật mới, 1 mặt cho thấy họ có tầm nhìn chính sách eo hẹp, mặt khác cho thấy kỹ năng kỹ sảo bị chi phối bởi các hàng ngũ lợi ích trong cấu trúc kinh tế cũ. Điều này phát đi những dấu hiệu bất lợi cho sự nhập cảng kỹ thuật mới”, bản báo cáo nhận định.
 |
|
Một cách bức xúc của taxi truyền thống đối với Uber, Grab thời kì qua. |
Nhìn rộng hơn, cấu trúc thiết chế kinh tế chưa đủ vững vàng trong tiến trình hội nhập kinh tế, đặc thù trong bối cảnh bùng nổ cuộc Cách mạng kỹ thuật 4.0. Tiến trình đổi thay theo hướng hiện đại thiết chế kinh tế chậm, chưa kích thích được sự thông minh canh tân sâu rộng trở thành nền móng tăng trưởng lâu dài.
Các nhà nghiên cứu của VEPR cũng cho rằng, Việt Nam vẫn đang ở mức phải chăng trong chuỗi trị giá toàn cầu. Giá trị gia tăng của hàng hóa xuất khẩu phải chăng vì dựa chính yếu vào mức thâm dụng cần lao giá phải chăng và hầu như chơi dựa vào tiến bộ kỹ thuật trên hạ tầng nghiên cứu và lớn mạnh. Yếu tố này tiếp diễn giúp Việt Nam trở thành điểm đến cho công đoạn gia công hàng hóa, thay thế cho 1 số nước đang chuyển lên nấc thang cao hơn như Trung Quốc, Thái Lan.
Tuy nhiên, cấu trúc dân số vàng của Việt Nam đang qua đi, với sự gia tăng của tỷ trọng người già trên tổng dân số, lợi thế về nguồn cung cần lao có thể mau chóng mất đi. Không có chính sách chuyển đổi, tăng tiến kỹ năng và năng suất cần lao kịp thời, Việt Nam sẽ mất các lợi thế về giá bán phân phối.
Theo TS Nguyễn Đức Thành – Viện trưởng VEPR, nền kinh tế có xu hướng phụ thuộc càng ngày càng nhiều vào địa bàn FDI. Trong khi đó, chi đầu tư công tiếp diễn chỉ chiếm tỷ trọng hơi khiêm tốn so với chi thường xuyên và trả lãi và nợ gốc trong tổng chi ngân sách.
Một trong các biện pháp mà cơ quan này đưa ra là đẩy mạnh đổi thay theo hướng hiện đại thiết chế, đùm bọc quyền sở hữu và nhà đầu tư, tạo môi trường phát huy sự thông minh kỹ thuật.
“Về basic, chính sách cần hướng tới khai thác những tiềm năng của cuộc cách mệnh kỹ thuật 4.0 đang diễn ra, hạn chế xu hướng bức xúc chống đối công đoạn ‘phá hủy thông minh’ của các lĩnh vực mới và kỹ thuật mới. Nếu thành công, đổi thay theo hướng hiện đại đó sẽ góp phần tạo ra 1 địa bàn kinh tế tư nhân năng động, hướng tới giảm sự phụ thuộc quá cao của tăng trưởng kinh tế vào địa bàn kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài“, báo cáo nêu.
VEPR dự đoán, tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế sẽ mạnh mẽ hơn dựa trên nền móng của cuộc cách mệnh kỹ thuật 4.0 và tuân thủ nghiêm trang quy định, pháp luật quốc tế trong hội nhập. Bối cảnh này đang đặt ra bắt buộc về sự đổi thay tầm nhìn của những nhà khiến chính sách.
Viễn Thông
