Các người tham dự tham dự Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương – TPP dự trù đội ngũ họp bên lề Hội nghị đắt tiền APEC vào đầu tháng 11 tại Đà Nẵng, để đưa ra quy chế rút cuộc.
Ông Nguyễn Đình Lương – nguyên Trưởng đoàn thương lượng Hiệp định thương nghiệp Việt – Mỹ (BTA), san sớt với VnExpress nhận định của mình từ góc độ 1 chuyên gia thương lượng.
 |
|
Ông Nguyễn Đình Lương, nguyên Trưởng đoàn thương lượng Hiệp định thương nghiệp Việt – Mỹ. Ảnh: NK |
– Ông trông đợi gì ở cuộc gặp của các người tham dự TPP sắp diễn ra?
– TPP được 12 nước ký ngày 4/2/2016 tại Auckland, New Zealand, sau 5 năm thương lượng khó khăn. Nhưng vào 23/1, sau vài ngày nhậm chức, tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp rút khỏi Hiệp định này.
Vừa qua, đại diện 11 nước người tham dự còn lại đã gặp nhau, doanh nghiệp mấy vòng thương lượng. Chưa có tin tức cụ thể, nhưng theo nghĩ suy tư nhân, tôi kỳ vọng và tin tưởng các nước sẽ hợp nhất được vào dịp APEC 2017 này, để ra tuyên bố tiếp diễn thực hành TPP dù không có Mỹ. Sở dĩ tương tự vì các nước đều ao ước, đều sắm thấy lợi ích ở TPP, trước hết là những nước có kinh tế mạnh hơn như Nhật Bản, Australia, New Zealand…
– Như vậy sẽ có 1 TPP không có Mỹ, trong lúc TPP vốn được coi là “mặt hàng” được thúc đẩy cốt yếu bởi người Mỹ. Ông giám định thế nào về vấn đề này?
– Mỹ đã “cầm cái” trong công đoạn thương lượng TPP. Những gì đạt được trong TPP, trước hết là xin hứa lợi ích của nước Mỹ, của các tập đoàn kinh tế Mỹ. TPP cũng là mặt hàng của dòng chảy toàn cầu hóa. Toàn cầu hóa được thúc đẩy, kinh tế toàn cầu càng mở, lợi ích nước Mỹ, lợi ích các tập đoàn kinh tế Mỹ càng nhiều.
Nay Mỹ không tham dự, TPP có 1 sự hụt hẫng nhất quyết. Thứ nhất, trước đây Mỹ là trụ cột kinh tế chính trong TPP, nay trụ cột bị rút đi, cái khung sẽ yếu hơn, dễ vẹo vọ khi có gió bão. Mỹ chiếm 62% GDP của cả gianh giới TPP, thị phần rộng lớn, vốn là nơi các nền kinh tế khác trên toàn cầu sắm đến, khai thác. Khi quy chế tham dự TPP, các nước đều có ý trông đợi vào thị phần Mỹ.
Thứ hai, không có Mỹ, TPP mất đi 1 động lực, 1 áp lực mạnh trong công đoạn thực hành. Các “uy” của Hoa Kỳ không chỉ là sức mạnh trên vũ đài kinh tế, nó còn là sức mạnh tổng hợp nhiều lĩnh vực khác.
Với Việt Nam, tôi theo dõi từ khi ký BTA vào năm 2001 đến nay, thường thì những gì xin hứa với Mỹ trong lĩnh vực kinh tế, thương nghiệp được ta thực hành nghiêm hơn.
– Nay TPP không có Mỹ, 11 nước người tham dự còn lại sẽ phải coi xét nội dung Hiệp định để có 1 TPP thích hợp cảnh ngộ mới, thành phần mới. Theo ông, nội dung Hiệp định sẽ được chỉnh sửa thế nào?
– Vừa qua đại diện 11 nước đã gặp nhau, đã bàn về chuyện này. Tôi nghĩ rằng Hiệp định TPP sẽ có 1 số điều chỉnh, nhưng chắc là không nhiều, không cấp thiết lắm. Bởi lẽ, ước muốn chung các người tham dự TPP là muốn vận động Mỹ quay trở lại. Để Mỹ quay trở lại thì chẳng thể cắt bỏ những cái mà nước này đã cài đặt trong Hiệp định rất nhiều, rất chặt, đặc thù ở những lĩnh vực như: Lao động, môi trường, sở hữu trí não, mua sắm công, sáng tỏ và chống tư túi, khắc phục tranh chấp, chính sách khó khăn, và các lĩnh vực nhà cung cấp mà Mỹ có thế mạnh…
Việc Mỹ quay trở lại TPP cũng là 1 kỹ năng chưa vội sớm loại trừ. Tổng thống Trump muốn gỡ bỏ hết những di sản ông Obama để lại, nhưng thực tiễn gần 1 năm điều hành cho thấy việc đó chẳng hề thuần tuý, tiện dụng.
Quan trọng hơn, TPP là lợi ích của nhiều tập đoàn kinh tế Mỹ, họ sẽ không tiện dụng để lợi ích của họ bị cắt xén. Họ sẽ tập kết, hành động và sắm mọi cách để giữ lợi ích của họ.
 |
|
Lãnh đạo các người tham dự TPP gặp nhau bên lề hội nghị APEC cuối năm 2016. Ảnh: Straits Times |
– Trong kỹ năng 11 người tham dự còn lại ra được quy chế rút cuộc về TPP tại Đà Nẵng, Việt Nam cần khiến gì để khai thác lợi thế khi tham dự Hiệp định này?
– Thái độ của Việt Nam đã rất rõ ràng và đúng đắn, đó là hoan nghênh chủ trương tiếp diễn tham dự TPP. Vấn đề khiến gì và khiến thế nào để khai thác lợi thế lại là chuyện cần bàn kỹ, bàn sâu, ở đây tôi chỉ có thể đề cập vài điểm ngắn gọn.
Trong Hiệp định TPP và cả trong Hiệp định thương nghiệp tự do Việt Nam EU -EVFTA (gọi là các FTA thế hệ mới), có hầu hết lề luật, quy phạm và chế tài mạnh để giúp Việt Nam vun đắp 1 môi trường buôn bán tốt hơn, đuổi kịp với dòng chảy toàn cầu hóa, khai thác tốt nhất dòng chảy này.
Nhìn thật sâu vào công đoạn hội nhập 30 năm qua của Việt Nam, thấy con thuyền hội nhập vẫn không khớp trên dòng chảy. Ta đã có tiến bộ, ta đã gặt hái được 1 số kết quả, nhưng chưa hề có 1 chỉ tiêu hội nhập bài bản.
Việt Nam đã điều chỉnh bổ sung pháp luật, nhưng cốt yếu là do áp lực các xin hứa quốc tế, nhiều bỗng dưng phải do ta chủ động. Chúng ta đã triển khai nhiều việc để mẫu mã kinh tế thị phần nhưng cốt yếu là do áp lực khó khăn; chỗ nào áp lực yếu ta vẫn lưỡng lự, trù trừ.
Do đó, trên cơ sở vật chất nhận thức mới, ta cần nhận biết thật rõ nền kinh tế Việt Nam đang ở độ nông, sâu nào trong dòng chảy toàn cầu hóa và xem kinh tế thị phần Việt Nam và kinh tế thị phần toàn cầu còn vênh chỗ nào.
Từ các nhân tố trên, tôi hiểu rằng TPP không có Mỹ vẫn quyến rũ và đại quát các FTA thế hệ mới sẽ tiếp diễn là cú hích. Không chỉ cú hích thị phần và đầu tư, mà cấp thiết hơn với những quy định, những xin hứa trong các hiệp nghị đó, Việt Nam phải vươn lên để vận hành 1 nền kinh tế mở, sáng tỏ, đồng đẳng với mọi thành phần. Đó là bước vững mạnh mới.
– Đâu là những việc cụ thể, triển khai được ngay để đón đầu TPP?
– Việc phải khiến không chậm trễ là dọn sạch rác không được sạch sẽ đang cản trở dòng chảy như nạn tư túi tràn lan, như sự chi phối của lợi ích đội ngũ, như cách chủa quản đây đó theo kiểu “hành là chính”, vấn nạn giấy phép con, giấy phép cháu… Các quy định trong TPP và EVFTA không cho phép còn đó những cản trở đó, và sẽ hỗ trợ tôi và quý khách xử lý những vấn nạn này.
Khi TPP và rồi ra EVFTA vào hiệu lực, phải có chương trình chỉ tiêu thực thi 1 cách nghiêm chỉnh các xin hứa. Xin lưu ý các Hiệp định này chỉ có hiệu lực với anh, sau khi họ rà soát thấy việc chuẩn bị của anh (như sửa đổi bổ sung pháp luật) đạt buộc phải.
Cần vun đắp 1 chỉ tiêu hội nhập bài bản, phần trọng tâm trong chỉ tiêu này là kết nối, vun đắp chuỗi. Kết nối ngang – dọc, trong – ngoài, kết nối chung và kết nối từng lĩnh vực. Chiến lược phải trên cơ sở vật chất phân tlợi ích ích kinh tế Việt Nam và nhu cầu, chuyên môn xu thế vững mạnh của kinh tế toàn cầu. Chiến lược kết nối phải gắn chặt với cách mệnh kỹ thuật 4.0…
Một chỉ tiêu đúng sẽ tạo ra sự đồng thuận trong xã hội và cùng nhau triển khai, cùng đeo đuổi 1 chỉ tiêu, không để mạnh ai nấy chạy, không để các nhân tố thụ động của kinh tế thị phần chi phối.
Võ Văn Thành
