Trong vài năm vừa qua, làn sóng khởi nghiệp tại Trung Đông nở rộ không kém các thị phần lớn như Mỹ hay châu Âu. Startup tăng trưởng mạnh và chóng vánh lôi kéo các ông lớn đổ tiền vào. Ví dụ như Amazon đã mua lại nhà sản xuất bán sỉ trực tuyến Souq.com có trụ sở tại Dubai với số tiền gần 800 triệu USD. Hay tổ chức giao đồ ăn trực tuyến Delivery Hero (Đức) thâu tóm Talabat để mở mang thị phần tại bản đồ Kuwait.
Theo báo cáo của nhà sản xuất nghiên cứu MAGNiTT, các tổ chức mới khởi nghiệp ở Trung Đông đã đón nhận hơn hơn 870 triệu USD vốn đầu tư vào năm ngoái, làng nhàng mỗi tổ chức được rót khoảng 500.000 USD. Thương mại điện tử đang là lĩnh vực cần phải có và ngày 1 nhiều startup tụ họp vào phân khúc này.
 |
Nghiên cứu của BMI Research cho thấy Trung Đông là 1 trong những thị phần thương nghiệp điện tử tăng trưởng nhanh nhất trên toàn cầu. Dự kiến kế quả buôn bán bán hàng trực tuyến của bản đồ này từ 4,3 tỷ USD năm 2016 sẽ tăng lên 22,3 tỷ USD vào năm 2020. Trong đó kế quả buôn bán khoảng 19,8 tỷ USD đến từ các tiểu vương quốc Ả Rập hợp nhất (UAE). Hiện có tới 88% dân số của UAE dùng Internet và mức xâm nhập của smartphone sáng tạo tương đối cao, lên đến 78%.
Tuy nhiên nhà sản xuất Gartner lại đưa ra giám định cẩn trọng khi coi xét toàn cảnh thị phần Trung Đông vốn chỉ có 15% tổ chức buôn bán trực tuyến và 90% hàng hóa du nhập mua trực tuyến từ bên ngoài bản đồ này. Những số liệu thống kê này cho thấy thị phần thương nghiệp điện tử ở Trung Đông vẫn còn nhiều tiềm năng cho các nhà bán sỉ trực tuyến, không những thế kèm theo đó là không ít chướng ngại dưới đây.
Hậu cần
Có nhiều rào cản thương nghiệp trong bản đồ khiến cho các nhà bán sỉ trực tuyến gặp cạnh tranh trong việc bán hàng hóa. Quá trình khai báo thương chính khi chuyên chở hàng xuyên biên thuỳ có thể trở thành cơn “ác mộng” với bất kỳ tổ chức nào, chưa nhắc về sự dị biệt về quy định biểu thuế, mức thuế cao, không cân bằng tỷ giá hối đoái… Tuy nhiên Amazon có lợi thế nhờ nền móng Souq chuyên cung cấp các hàng hóa cốt yếu cho 6 đất nước trong liên minh thuế quan Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) nên hưởng nhiều ưu đãi.
Quy định về vốn đầu tư
Đa phần các tổ chức khởi nghiệp ví thử bại trận sẽ phải đối mặt với rối rắm về pháp luật ở Trung Đông. Ví dụ ở Ai Cập không có luật về vỡ nợ, điều đó có nghĩa là 1 doanh nhân có thể bị phạt tù ví thử các khoản nợ không trả tiền đúng hạn.
Hay để đóng cửa 1 tổ chức nhằm thành lập tổ chức mới cũng phải thực hành hàng loạt hồ sơ với lượng hồ sơ liên đới đồ sộ, thời kì hoàn thành có thể mất đến 5-10 năm. Theo giám định của Ngân hàng Thế giới về môi trường buôn bán cho các tổ chức khởi nghiệp, bản đồ Trung Đông chỉ đứng vị trí 117, phải chăng hơn nhiều so với xếp hạng của Mỹ và Anh.
Thu hút hào kiệt
Thông thường, các tổ chức mới thành lập lôi kéo hào kiệt mới bằng cách tặng cổ phần. Điều này tương đối thông thường trên toàn cầu nhưng lại là 1 định nghĩa xa lạ ở Trung Đông vì các tổ chức buộc phải hoạt động với các bộ máy quy định và pháp luật đã lỗi thời.
Luật cần lao đưa ra nhiều quy định bó hẹp lợi quyền của người cần lao, nhất là những nhân sự nước ngoài. Bên cạnh đó bộ máy giáo dục hiện giờ chưa cung cấp đủ nền móng tri thức và kỹ năng cần phải có cho nhân công địa phương, nhất là trình độ khoa học, khoa học tin tức.
Sự xuất hiện của Amazon
Amazon xâm nhập thị phần Trung Đông là dấu hiệu nghiêm trọng cho các shop thương nghiệp điện tử địa phương. Với bộ máy hạ tầng hậu cần đồ sộ trên toàn cầu và việc mua lại Souq.com sẽ giúp tạo nền móng chắc chắn ở bản đồ này.
Ông lớn thương nghiệp điện tử Mỹ hoàn toàn ưu thế trước các nhà bán sỉ nội địa về sự nhiều hình thức chủng loại cũng như thời kì giao hàng chóng vánh. Amazon cũng sẽ đưa ra nhiều chiến dịch tiếp thị lớn nhằm lôi kéo người dân đăng ký chương trình quý tương đốich người tham gia Prime để hưởng nhiều ưu đãi.
 |
Giới chuyên gia cho rằng, để thương nghiệp điện tử Trung Đông thật sự tăng trưởng, ngoài sự nỗ lực từ những tổ chức tư nhân thì vai trò của các chính phủ trong bản đồ khôn xiết cần phải có. Một trong những cách để tạo môi trường đầu tư thuận lợi là tăng cường quản trị chính phủ điện tử và tung ra nhiều nhà sản xuất số.
Các đất nước cần tạo sự liên thông cho những nhà sản xuất cần phải có như chương trình thị thực, nhà sản xuất chuyên chở, nhà sản xuất luôn tiện ích, vun đắp nền móng thúc đẩy cổng trả tiền trực tuyến, cung cấp nhà sản xuất hiệu quả cho người dân địa phương. Một trong những ví dụ điển hình là UAE đã thành lập trọng tâm bán sỉ miễn thuế Matajircom hỗ trợ cho cả tổ chức và người dùng.
Mặc dù có nhiều chướng ngại nhưng các tổ chức địa phương cũng rất gắng công và đạt thành tựu bước đầu. Có thể nhắc đến tổ chức khởi nghiệp Wadi.com có mô phỏng hoạt động tương tư như Amazon đã thu về khoản đầu tư 67 triệu USD trong vòng gọi vốn Series A. Wadi cung cấp hàng hóa từ nhiều nhà bán sỉ và người bán tương đốic nhau (không có kho hàng) và hoạt động trực tuyến ở UAE và Ả-rập Xê-út.
Hay Mumzworld.com nhắm đến các bà mẹ và hàng hóa dành cho trẻ em, vốn hoạt động được xin hứa từ nguồn đầu tư hàng triệu USD của Wamda Capital, twofour54 và Endeavor Catalyst.
Các chuyên gia dự đoán tiến trình cách tân kinh tế, nhiều hình thức hóa và cải thiện luật cần lao cùng sự tăng trưởng liên tục của Internet sẽ thúc đẩy thị phần thương nghiệp điện tử Trung Đông lên tầm cao mới trong thập kỷ tới.
Minh Trí
