Ông Võ Đình Trí là giảng sư tại IPAG Business School Paris (Pháp) và ĐH Kinh tế TP HCM, đồng thời là người tham gia Hội Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global). Ông đã đưa ra những phân tách về thời cơ tăng trưởng của đặc khu kinh tế dưới đây.
Kể từ khi thực hành cách tân, mở cửa hội nhập với toàn cầu, kinh tế xã hội của Việt Nam đã có những chuyển biến hăng hái đáng kể, nhưng nguồn lực và tiềm năng của đất nước còn có thể vươn xa hơn. Suốt nhiều thập niên, mô phỏng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam dựa vào tài nguyên (xuất khẩu thô) và FDI (công nghiệp gia công, lắp ráp) có độ thâm dụng cần lao cao và trị giá gia tăng phải chăng trong chuỗi trị giá.
Trong bối cảnh tăng trưởng chóng vánh của kỹ thuật kỹ thuật, nhiều đất nước đã hay đang tăng trưởng đặt ra bài toán để vượt lên hay thích nghi. Một số nước đã thấy được vai trò của kinh tế số hóa, kinh tế kiến thức nên tập kết đầu tư.
Nắm bắt được xu thế trên, nghe đâu là bởi vì chính để lập tiêu chí thành lập doanh nghiệp hành chính – kinh tế đặc trưng (đặc khu) là tạo nên 1 nơi có thể thực nghiệm mô phỏng tăng trưởng mới, cả về kinh tế lẫn doanh nghiệp điều hành hành chính tương ứng.
Mặc dù mô phỏng đặc khu đã có từ hàng thập niên trước, với những điển chừng như Masdar, Okinawa, Dubai, Incheon, Tô Châu, Thẩm Quyến… nhưng mỗi đặc khu đều dựa trên những lợi thế cũng như cơ chế vận hành riêng, khác với các địa phương khác trong vùng hay cả nước. Điểm chung của các đặc khu là cơ chế vượt bậc và tập kết thế mạnh vào 1 số ít lĩnh vực kinh tế.
 |
|
Thâm Quyến (Trung Quốc) là 1 trong những đặc khu lớn trên toàn cầu |
Mô hình đặc khu của Việt Nam không y sì như các đặc khu khác đã thành công, vì sự vận động của nền kinh tế, địa chính trị khiến cho đổi thay mô phỏng kinh tế.
Một số người e sợ về kỹ năng thành công của mô phỏng này, nhưng tầm nhìn khi vun đắp các đặc khu mới là hướng đến nền kinh tế xanh và kiến thức. Lấy trường hợp như Vân Đồn, mô phỏng tăng trưởng của nơi này được định hướng đến kiến thức và tăng trưởng lâu dài, cụ thể với những trụ cột như mô phỏng Living Lab, cực chống biến đổi khí hậu, mô phỏng mô phỏng ngẫu nhiên.
 |
|
Đặc khu kinh tế Vân Đồn định hướng đến kiến thức và tăng trưởng lâu dài. |
Sự chọn lọc những nơi có cơ sở chưa tăng trưởng nhưng kỹ năng kết nối tốt thay vì những trọng điểm lớn như Hà nội và TP HCM có thể tạo nên dị biệt. Ví dụ, thay vì khó xây 1 khách sạn 5 sao trên cơ sở cơ sở của khách sạn 3-4 sao, có thể xây ở 1 địa điểm mới hay xóa bỏ gần như cơ sở cũ để xây mới. Mô hình đặc khu không chỉ là nơi thực nghiệm mô phỏng kinh tế mới, mà còn cả doanh nghiệp điều hành hành chính.
Có những lo ngại về ưu đãi và nguồn lực để thực hành đặc khu. Khi ứng dụng ưu đãi, các nước dựa trên xin hứa dài hạn, giả tỉ sau thời kì khăng khăng (4-10 năm) thì ưu đãi mới có hiệu lực. Các ưu đãi chỉ được ứng dụng khi tuân thủ gần như các quy định thứ nhất, và chỉ trong 1 thời kì. Do đó, việc lôi kéo các nhà đầu tư mục tiêu, các tập đoàn lớn, cần dựa nhiều hơn vào quan hệ lâu dài môi trường đầu tư buôn bán và triển vọng tăng trưởng của đặc khu.
Để tăng trưởng đặc khu theo hướng kiến thức và lâu dài, nguồn lực con người là điều không thể xem nhẹ. Bên cạnh đội ngũ cần lao có kỹ năng thích nghi với nền kinh tế kiến thức ở trong nước, Việt Nam còn có lượng trí thức đang sống, khiến cho việc, học tập ở các nước tăng trưởng. Trong các màng lưới này, còn có thể tính đến đồng nghiệp, cơ quan, tập đoàn có quan hệ lâu dài lớn trên toàn cầu, nơi mà những người này công việc hay có mối địa chỉ. Một nguồn lực khác cũng không kém phần không thể xem nhẹ là lãnh đạo đặc khu.
Khi vun đắp được 1 đặc khu có cơ sở cơ sở tốt, gần gũi môi trường, hướng đến tăng trưởng lâu dài và kinh tế kiến thức, thì việc lôi kéo cần lao quan hệ lâu dài cao trong nước, quốc tế, những người gốc Việt trở về là điều khả thi.
Võ Đình Trí
