Năm 1979, Cuong Pham cùng ba má rời Sài Gòn sang Mỹ. Họ định cư ở Nam California. Sau đó, ông trở thành 1 kỹ sư, khiến cho cho việc 16 năm cho Apple.
Sống xa quê nhiều năm, nhưng Cuong Pham vẫn còn nhớ rất rõ hương vị của nước mắm Phú Quốc. Chú ông có 1 xưởng cung ứng tại đây. Và gia đình ông luôn nhận được những can 20 lít – loại đã tuyển chọn và cung ứng riêng để tiêu dùng trong gia đình. “Tôi thích vị nước mắm trong mọi món ăn mẹ nấu mỗi ngày”, ông cho biết, “Nước mắm rất trong sáng, sạch, ban sơ thì mặn, nhưng sau đó lại rất thắm thiết”.
Cảm giác đó tương đốic hẳn với những loại nước mắm bán tại Mỹ. Ở đây, mẹ ông đành phải bằng lòng hàng hóa của Thái Lan với vị mặn hơn rất nhiều. Bà chẳng thể nào sắm lại được loại nước mắm như ở Việt Nam.
Vì thế, Cuong đã quy chế mở 1 doanh nghiệp nước mắm riêng. Ông bằng lòng từ bỏ sự an toàn mà công việc kỹ sư và dặn dò IT tại Silicon mang lại để về Phú Quốc.
 |
|
Cuong Pham muốn giúp mẹ mình sắm lại vị nước mắm Việt Nam tại Mỹ. Ảnh: Oakland Mag |
Năm 2006, ông quy chế mở mang nhà máy nhỏ do gia đình sở hữu. Kết quả là Red Boat xây dựng thương hiệu.
Tại trọng tâm Dương Đông – phố lớn nhất tại đảo Phú Quốc, người ta có thể ngửi thấy mùi nước mắm của doanh nghiệp Cuong từ trước cả khi nhận ra nó. Đến khi bước vào trong nhà xưởng lợp mái tôn, mùi này phát triển thành hữu hình hơn rất nhiều, với 85 thùng gỗ lớn mở nắp. Bên trong đó, theo Economist, chính là huyết quản của Đông Nam Á.
Nước mắm là nguồn cung cấp protein cho hàng triệu người, và cũng là tâm điểm cho nền ẩm thực nhiều hình thức của gianh giới này, cũng như dầu olive với miền nam Italy vậy. Nó có rất nhiều tên gọi – nam pla ở Thái Lan, tuk trey ở Campuchia và patis ở Philippines. Tại nhiều nước tương đốic, như Myanmar hay Campuchia, người ta cũng ăn các loại cá lên men nữa.
Trong xưởng của Cuong, mỗi thùng chứa 12 tấn cá cơm đánh bắt từ Vịnh Thái Lan, ướp cùng muối biển. Khi thành phẩm đạt đề nghị, viên chức sẽ mở vòi dưới đáy thùng và rót vào chai, hoặc rót cho bất kỳ ai thăm quan nhà máy và muốn nếm thử.
 |
|
Cuong Pham rất khó tính trong việc tuyển chọn hàng hóa xuất khẩu. Ảnh: LA Times |
Phú Quốc rất nổi danh với nước mắm. Tuy nhiên, đa phần các xưởng cung ứng giữ lại cho mình nước mắm nhĩ – gồm những giọt trước tiên lấy ra từ thùng, cũng là loại nước mắm người chú đem cho gia đình ông.
Cuong lại bán luôn những chai này. “Ai cũng nghĩ là tôi điên” vì bán nó, doanh nhân gần 60 tuổi cho biết, “Mọi người đều hiểu là anh không cần phải bán chai trước tiên. Nó nên giữ lại cho mình”. Cũng vì vậy, số hàng hóa của doanh nghiệp ông tương đối ít. Một thùng 12 tấn chỉ cho ra 3.000 lít. Tức là ông mất 4kg cá để cung ứng ra 1 lít nước nắm nhĩ. Sau đó, chỉ khoảng 30% nước mắm nhĩ là đạt căn cứ của chính Cuong để mang đi xuất khẩu.
Dĩ nhiên, giá của nó cũng sẽ đắt tương ứng. Một chai nước mắm nhĩ luôn luôn có chữ tín có thể bán với giá cao gấp 3 thường ngày, tức thị 9 USD cho 250ml. Nó có hàm lượng protein cao gấp nhiều lần, tức thị vị sẽ thắm thiết hơn.
Người phương Tây trước nay không thích nước mắm. Tuy nhiên, việc này đang dần đổi thay. Vì nó khiến cho các món ăn có vị thắm thiết mà muối chẳng thể khiến cho cho được. Dù mục đích của Cuong tà tàm nước mắm cho những người xa quê như mẹ mình, các đầu bếp tại Thái Bình Dương và châu Âu cũng thích nó.
Sản phẩm này không chỉ được bán tại các kệ của Whole Foods – chuỗi shop bán thực phẩm hữu cơ, mà còn có mặt trong nhà hàng của hàng loạt đầu bếp nổi danh tại Mỹ, như Cockscomb hay State Bird Provisions ở San Francisco, Qui ở Austin hay 610 Magnolia ở Louisville.
Quan trọng hơn cả là với Cuong, nó sẽ khiến cho cho mẹ ông và hàng trăm ngàn người tương đốic như bà cảm thấy vui vẻ. Họ chỉ muốn sắm kiếm hương vị quê hương khi sống ở 1 nơi rất xa. “Tôi đã rất xúc động khi thấy 1 cụ bà bấp bênh bước ra khỏi 1 shop của người châu Á, trên tay cầm hàng hóa của chúng tôi. Họ đã tương đốim phá lại được hương vị đó. Điều đó thật đẹp”, Cuong đề cập.
Hà Thu (theo Economist/Oakland Mag)
