Tay đeo đồng hồ vàng nhấp nhánh, Tang Van Tuoi nhìn tương đốic xa hình ảnh 1 dân cày Việt Nam điển hình. Nhấp 1 ngụm rượu, ông nao nức đề cập về những khoản lời của mình nhờ nuôi tôm.
Cũng như các thế hệ trước, Tang Van Tuoi từng nhiều năm vật lộn với cuộc sống dựa vào trồng lúa, hành hay chăn vịt. Ông phải ở trong nhà lợp lá dừa, chỉ kiếm đủ để nuôi gia đình.
Tuy nhiên, người dân cày 54 tuổi này đã đổi đời năm 2000. Khi nước mặn tràn vào các cánh đồng, ông nhận thấy thời cơ và khởi đầu nuôi tôm. “Giờ mọi thứ đều tăng trưởng rồi, chúng tôi có xe, có tuyến phố sá. Tất cả đều đổi thay hoàn toàn”, ông nhắc.
*Nông dân nuôi tôm ở Đồng bằng sông Cửu Long
Kể cả năm mất mùa lắm, ông cũng kiếm được nhiều hơn là trồng lúa. Ông đã xây được tới 3 căn nhà cho gia đình mình.
Trong phòng tương đốich của Tuoi có 1 chiếc TV màn hình phẳng và nhiều đồ nội thất bằng gỗ. “Chúng tôi có tiền, có hồ hết rồi”, ông cho biết. Gần đó, cháu gái ông đang chơi điện tử trên 1 chiếc điện thoại.
 |
|
Ông Tuoi trong căn nhà tại Mỹ Xuyên, Sóc Trăng. Ảnh: AFP |
Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long từ lâu đã được biết đến là vựa lúa của Việt Nam. Nhưng giờ đây, nơi này lại là quê hương của ngành nghề tôm giá trị tỷ USD, với rất nhiều dân cày đang giàu lên nhờ vật nuôi này.
“Nuôi tôm có thể cho thu nhập lớn, không gì so sánh được”, Tuoi cho biết trong bữa ăn với bạn bè. Mâm cơm của ông có cả rau củ, khiến cho thịt lợn và cố nhiên là tôm.
Năm nay, ông dự định kiếm được 1 tỷ đồng (44.000 USD). Đây là con số đồ sộ tại vùng này, khi người dân cày nhàng nhàng chỉ có thu nhập khoảng 100 USD mỗi tháng.
Cơn sốt nuôi tôm khởi đầu từ thập niên 90, khi nước biển dâng khiến cho nước mặn tràn vào Đồng bằng sông Cửu Long. Cùng lúc đó, nhu cầu tại Mỹ và châu Âu cũng đang tăng. Những người dân địa phương đã rất mau chóng nhận thấy thời cơ chuyển sang nuôi tôm.
Người dân giàu lên đã đổi thay phần nào gương mặt của Sóc Trăng. Những chiếc xe máy đã thay thế xe đạp trên những con tuyến phố mới trải nhựa. Hai bên tuyến phố thưa thớt những căn nhà cao tầng khó có thể trông thấy chỉ cách đây 1 thế hệ. Tuoi cũng có vài chiếc xe máy, có tiền doanh nghiệp đám cưới cho đàn bà và có bộ sưu tập đồ cổ giá trị “vài trăm triệu đồng”.
Dù vậy, các nhà môi trường học cảnh báo lợi nhuận từ việc nuôi tôm quá mức có thể khó kéo dài. Ngày nay, ô nhiễm môi trường và dịch bệnh đang đe dọa các vụ thu hoạch. Một cuộc khủng hoảng lớn hơn cũng đang hình thành, khi các rừng đước biến mất để khiến cho nơi nuôi tôm. Việc này khiến cho gianh giới dễ chịu tác động từ bão lũ và nước biển dâng do biến đổi khí hậu.
 |
|
Các ao nuôi tôm ở quận Trần Đề, Sóc Trăng. Ảnh: AFP |
Chính Tuoi cũng thừa nhận nuôi tôm như 1 canh bạc. Ao nuôi của ông cũng chịu tác động từ ô nhiễm và dịch bệnh.
Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) đang khuyến khích người dân cày giữ lại rừng và dừng tiêu dùng các hóa chất có hại để tôm được chứng thực hữu cơ, từ đó giúp giá tiền tăng được 5-10%. Tuy nhiên, người nuôi tôm cho biết lợi ích trước mắt về vốn đầu tư là quá lớn.
Để khắc phục rủi ro dài hạn, Chính phủ đã ngăn chặn việc cả gianh giới này biến thành cái hồ tôm, dù nước biển vẫn đang ngày 1 lấn sâu. Giới chức đã đổ hàng triệu USD để khóa kín các vùng nước sạch tiêu dùng cho trồng lúa.
Chiến lược này phần nào cam kết gianh giới có thể tạo ra đủ lương thực. Tuy nhiên, khi Việt Nam đang cải tổ thị phần, sức hút từ việc xuất khẩu tôm lợi nhuận cao, chính yếu sang châu Âu và Mỹ, cũng ngày 1 quyến rũ.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã kêu gọi nâng xuất khẩu tôm lên 10 tỷ USD cho đến năm 2025, tăng mạnh so với 3 tỷ USD năm ngoái. Trong khi đó, xuất khẩu gạo lại chỉ mang về 2,2 tỷ USD năm ngoái, giảm dần từ năm 2011.
“Việt Nam muốn tăng trưởng kinh tế, tăng lợi nhuận từ xuất khẩu, nhưng cũng không muốn hy sinh an ninh lương thực trong dài hạn”, Tim Gorman – nhà nghiên cứu Đại học Cornell cho biết.
Việc này khiến cho người dân cày tương đối khó xử. Tại 1 số vùng, Chính phủ khuyến khích người dân nửa năm trồng lúa và nửa năm nuôi tôm. Anh dân cày Thach Ngoc Cuong có hai mảnh ruộng ở Sóc Trăng, 1 chứa nước sạch để trồng lúa và 1 chứa nước mặn để nuôi tôm. “Tôi sẽ rất vui giả tỉ được nuôi tôm ở ruộng bên kia”, anh nhắc.
Hà Thu – Anh Tú(theo AFP)
